همه کسانی که که در مورد ایران کنونی مطالعه می کنند بر اهمیت آثار ادبی کنت گوبینو (1816-1882) واقفند. این آثار همیشه مورد توجه افراد با ذوق بوده و برعکس مورد تحقیر کسانی قرار گرفته است که به دلایل ایدئولوژیکی از شناخت آن امتناع می ورزند. ارتباط ویژه ای که بین او و هم عصرمسن ترش، ریشار واگنر (1813-1883) وجود دارد را نیز نباید نادیده گرفت. پس از روابط مجدد بین ایران و فرانسه که در پی توافقات صلح در پاریس صورت گرفت و شکست روسیه در کریمه و بیشتر شدن اشتهای فرانسوی ها و انگلیسی ها را در اوراسیا به علت رانده شدن قدرت مسیحی اورتودوکس از مدیترانه تایید می کرد، کنت گوبینو که در آنوقت سفیر بود، نه تنها ایران آن زمان را به هم وطنانش نشان داد بلکه آنچه را که نتیجه مشاهداتش بود در کتاب نوول های آسیایی اش آورد. در این کتاب، روح ایرانی نشان داده شده و کنت گوبینو همچون خالق یا مجسمه سازی متبحر، روح ایرانی-فرانسوی را ساخته است.

مقاله حاضر کوششی است برای بهتر فهمیدن تاثیر جهانی شدن و ایدئولوژی های زبان شناختی بر چگونگی پرداخته شدن هویت و بر استفاده عملی از زبان با تعریف آنچه که هویت یک فرد فرانکوفون (فرانسوی زبان) شمرده می شود. به همین منظور نویسنده مقاله تحقیقی را در مورد پنج جوان دانشجوی ایتالیایی الاصل در فضای شهری تورنتو (کانادا) انجام داده است که بر روی روند شناسایی در مقابله با گفتارها در چند زبانی و تابعیت صورت گرفته است .همگی جوانان مورد نظر دانشجوی زبان فرانسه هستند تا پس از پایان تحصیلات به عنوان معلم زبان فرانسه مشغول به کار شوند. تحقیق حاضر نقدی است بر ساختار هویتی فرانسوی زبانان در کانادا.

کلمات هوآر (1926-1854) از آخرین ایران شناسان فرانسوی در حوزه سه زبان زنده شرقی (فارسی و عربی و ترکی) است که به عنوان پنجمین استاد کرسی زبان فارسی در مدرسه زبان های زنده شرقی پاریس، آثار متنوع و گاه بی بدیلی درباره ادبیات فارسی، دستور زبان فارسی، گویش های ایرانی، و تاریخ و فرهنگ و تمدن ایرانی منتشر کرده است.ظاهرا افرادی از خانواده وی به عنوان مترجم در کنسولگری های فرانسه در شرق خدمت می کردند. در دهه 1870، علاوه بر مدرسه زبان های زنده شرقی که شارل شفر، در آن، زبان فارسی تدریس می کرد و مدرسه زبان برای جوانان که آبل پاوه دوکورتی، در آن، معلم زبان های فارسی و عربی و ترکی بود، مرکز آموزشی نوبنیاد (1868) مدرسه مطالعات عالی در پاریس کنجکاوی هوآر را بر انگیخت و، تقریبا هم زمان با ژام دارمستتر، وارد آن شد و به ایران شناسی روی آورد. وی، در این مدرسه، زیر نظر استانیسلاس گیار، استاد کرسی زبان های فارسی و عربی، به فراگیران زبان فارسی پرداخت و، در 25 نوامبر 1874، از پایان نامه دکترای خود با عنوان «انیس العشاق»، رساله در تعبیرات مجازی در توصیف زیبایی، اثر شرف الدین رامی، ترجمه از زبان فارسی با حواشی»، به راهنمایی گیار و هیات داورانی چون شارل دفرمری، ایران شناس و عربی دان، و اوگوست کاری یر، ارمنی شناس، دفاع می کند. از نظر تاریخی، این نخستین باری بود که رساله ای درباره ادبیات فارسی در عصر اسلامی در این مدرسه دفاع می شد - بدعتی که تداوم یافت. در این رساله، که در سال 1875 منتشر شد، هوآر، درباره واژه ها و اصطلاحاتی چون عنبر، شام غریبان، ماچین، چوگان، اسپند و زبان حال بحث مبسوط می کند. انیس العشاق ابتدا، به همراه عجایب المخلوقات زکریا قزوینی (حدود (682-600 در هند به طبع می رسد. سپس، در سال 1325 ش، عباس اقبال آشتیانی آن را ضمیمه مجله یادگار منتشر می کند. (طبری، ص (87, 86

روبر گوتیو (1916-1876)، زبان شناس فرانسوی، از بنیان گذاران سغدی شناسی در فرانسه، طی سال های 1916-1911 هم خود را مصروف تحقیق در زبان سغدی کرد. ماموریت های باستان شناختی پل پلیو، چین شناس فرانسوی، در سال های 1908-1906 در آسیای مرکزی و چین، به کشف متون پرارزشی به زبان های تبتی، چینی، عربی، ترکی، سغدی، و ختنی منتهی شد که به قرن های ششم تا نهم میلادی، تعلق داشت و در غارهای شهر تونهوآنگ، از منازل قدیم راه ابریشم در چین مرکزی، نهاده شده بود. (فرهنگ خاورشناسان، ج 3، ص (173گوتیو، که نتایج یکی از اولین تحقیقات خویش را با عنوان «درباره نام زردشت» در سال 1910 منتشر کرده بود، از این رهاورد علمی استقبال کرد و بی درنگ به بررسی متون سغدی یاد شده پرداخت و موفق به خواندن آنها شد (MEillEr 1922, p. 216). او نخستین مقاله خود در این باب را با عنوان «درباره الفبای زبان سغدی» در مجله آسیایی به چاپ رساند و، از آن پس، به نشر پیاپی مقاله هایی در همان حوزه ادامه داد. از او، در سال های 1911 و 1912، چهار مقاله با عنوان های «چند اصطلاح فنی بودایی و مانوی»، «درباره نام های ده عدد نخست در زبان سغدی بودایی»، «درباره تاریخ گذاری در زبان سغدی»، «نکاتی درباره زبان و خط ناشناخته اسناد مکشوفه اشتاین - کاولی» انتشار یافت. در مقاله اخیر، امکان شناسایی حروف سغدی متونی که اشتاین در غارهای تونهوآنگ کشف کرده بود مطرح و تفسیری اجمالی از این متون ارایه شد.

لویی ماسینیون (25 ژوئیه 1883، نوژان سورماژن- 31 اکتبر 1962، پوردیک، کت دارمر) در محیطی مذهبی متولد شد و پرورش یافت. پدرش پیکرتراش و مادرش فلاندری و مومن و مقید به ادای فرایض دینی بود. وی تحصیلات متوسطه خود را در مدرسه مونتنی پاریس آغاز کرد و به سال 1896 در دبیرستان لویی لوگران ادامه داد. در آنجا، از حسن اتفاق، با هانری ماسپرو، فرزند گاستون ماسپرو مصرشناس معروف، آشنا شد و این آشنایی همچنین محیط تحصیلی در مدرسه ای که جوانان راغب به فراگیری زبان های زنده شرقی (عربی، ترکی، فارسی) را جلب می کرد در علاقه مند شدنش به آشنایی با جهان اسلام موثر افتاد.

در فرانسه قرن نوزدهم، ایران شناسی توانست با چند تن ایران شناس در شرق شناسی، به ویژه در مقابل خیل ایران شناسان آلمانی، عرض وجود کند و دارمستتر یکی از این چند تن بود.ژام دارمستتر (1849-1894) در شاتو سالن، شهری در ناحیه لورن (فرانسه) متولد شد. پدرش صحاف بود و از دارمشتات آلمان به فرانسه آمده و ابتدا در شاتو سالن مستقر شده بود. وی متعاقبا، برای تحصیلات دو فرزندش، آرسن و ژام، رهسپار پاریس گشت و در آن شهر مقیم شد.ژام، پس از طی دوره دبیرستان پر آوازه کوندورسه پاریس، تحصیلات خود را تا اخذ لیسانس ادبیات ادامه داد. چند صباحی پیش از این ایام، ویکتور دورویی، وزیر آموزش و تحصیلات عالی ناپلئون سوم، در بازگشت از سفری تحقیقاتی به آلمان و پس از بازدید از پیشرفت های این کشور در زمینه مطالعات عالی دانشگاهی، مدرسه مطالعات عالی پاریس را در سال 1868 بنیان نهاده بود. آرسن، که مدتی بود به این مدرسه می رفت، برادر خود را نیز به تحصیل در آن ترغیب کرد. دارمستتر، در سال 1872 (در 23 سالگی) وارد این مدرسه شد و در سال بعد، زیر نظر میشل برئال، از مهاجران آلمانی، به فراگیری زبان زند مشغول گشت و، در سال 1877، در مقام معید درس این زبان، یار استاد شد. هم زمان، در درس زبان سانسکریت این مدرسه به استادی اووت بنو (شاگرد اوژن بورنوف، ایران شناس و زبان شناس ممتاز) و آبل برگنی، شرکت کرد.

حکایت فارسی و فابل فرانسوی با ریشه یی کهن و بس دور در تاریخ ادبیات، به عنوان قدیمی ترین و مردمی ترین انواع ادبی به حساب می آیند. در آغاز سده بیستم، نخستین انجمن ادبی ایران، به نام انجمن دانشکده، که در پی آن بود که روح ادبیات قرن بیستم را بر پیکره ی ادبیات فارسی بدماند، چندین فابل فرانسوی را به فارسی ترجمه کرد. استقبال گرم خوانندگان از این ترجمه ها، موجب شد که ترجمه این فابلها به زودی در منابع درسی وارد و به دانش آموزان آموزش داده شوند. اما وجه تمایز و تشابه این دو نوع ادبی چیست، و از تقابل آنها چه حاصل خواهد شد؛ این مقاله در پی آن است که برای این سوالات پاسخی به دست دهد. همچنین، برای روشن کردن تفاوتهای بوطیقایی (شعرسانی) این دو نوع ادبی، یکی از معروفترین فابلهای فرانسوی ترجمه شده توسط محمد تقی بهار به عنوان رییس انجمن دانشکده را واکاوی خواهیم کرد.

سیلوستر دو ساسی (21 سپتامبر 1758 پاریس – 21 فوریه 1838 پاریس)، از بنیان گذاران خاورشناسی نوین فرانسه و اروپا در نیمه اول قرن نوزدهم و استاد زبان های عربی و فارسی، در خانواده ای اشرافی متولد شد، در کودکی، پدرش را از دست داد و مادرش تعلیم او را به مربی خصوصی سپرد. دو ساسی دوران تحصیلی خود در زبان های لاتینی و یونانی را با موفقیت گذراند. در همین اوان، دو ساسی نوجوان، به همراه مربی خود، به صومعه سن ژرمن دپره به دیدار گابریل برترو، کشیش انجمن سن مور می رفت که، در آن ایام، مشغول تدوین جنگ مورخان اسلامی جنگ های صلیبی بود. ظاهرا نخستین نشانه های علاقه او به زبان های شرقی در همین روزها پدید آمد. پس از انتشار ترجمه زند اوستا (1771) به زبان فرانسه به قلم انکتیل دوپرون، توجه دو ساسی به زبان و فرهنگ ایران باستان جلب شد. وی، به سال 1801، مقاله ای با عنوان «نکاتی درباره نسخه های خطی به جا مانده از برترو» در مجله دانشنامه ای به چاپ رساند.

نگارنده در این مقاله، گزارشی از ترجمه صحیفه سجادیه به زبان فرانسوی ارایه میکند. انگیزه ترجمه، مراحل کار، دغدغه های مترجم، راهکارهای پیشبرد ترجمه، موانع و دشواریهای ترجمه و شیوه غلبه مترجم بر آنها، بازبینی کل ترجمه توسط دکتر احمد مهدوی دامغانی و تاثیر آن بر جوامع فرهنگی خارج از کشور، بخشی از عناوین مورد بحث است.